विजय नेपाली
पोखरमा शनिबार सफल पोखरा अन्तराष्ट्रिय म्याराथन सुरु भएको थियो । एकाविहानै फोटोको लागि म पनि पुगेको थिए । म्याराथनको छुट्टै कथा लेख्छुभन्ने सोँचले विहान पुगेको थिए । मसंग क्यामेरा छैन् मोटरसाइकलपनि छैन् । संगै हिड्ने साथि लोकेन्द्र मानान्धरको विहानै फोन आयो
लोकेन्द्र– हेलो रंगशाला जाने हो की होइन ?
म– जाने हो ।
लोकेन्द्र – ल तयार भएर बस्नुस (फोन काटिन्छ)
म पनि उठेँ तयार भएर जुत्ता कस्दै थिए मोटरसाइकलमा सहकर्मी आइपुगे । शुक्रबार खुलेको पोखराको मौसम सनिबार भने खुलेन । चिसो थियो ।
हामी दुईजना पोखरा रंगशाला पुग्यौँ । त्यहाँ सबै धावक आइपुगेका थिए । आयोजक भुतपुर्व खेलाडी मञ्चका सम्पुर्ण टिम पनि आइपुगे ।
प्रमुख अतिथिको रुपमा गण्डकी प्रदेशका मुख्यमन्त्री कृष्णचन्द्र नेपाली हुनुहुन्थ्यो । उहाँ पनि पोखरा म्याराथनका लागि भनेर रातको २ बजे नवलपुरबाट पोखरा आउनुभएको भन्ने सुनेँ ।
त्यसले पनि के देखायो भने पोखरा म्याराथनले साच्चिकै फड्को मारेको रहेछ भन्ने लाग्यो । मैले सडक सुरक्षालाई केन्द्रित गरेर समाचार लेख्ने जमर्को गरिरहेको थिए ।
तर, म्याराथनमा केन्याली धावकको पनि सहभागिता थियो । केन्या त्यही राष्ट्र हो जो म्याराथनमा विश्वकै अब्बल सुचीमा छ । विश्वमै एक किसिमको छाप बनाएको केन्याका धावकले पोखरामा पनि छुट्टै प्रभाव पार्छ भन्नेमा दुई मत थिएन् ।
केन्याका धावकले २ घण्टा १३ मिनेटसम्म म्याराथन कटाएको भन्ने कुरा आयोजक मध्येका एक पदाधिकारीबाट सुनेँ । मलाई पोखरा म्याराथनको पुरै इतिहास त थाहा थिएन ।
तरपनि समाचार संकलनको क्रममा म्याराथनको सुरुवात कहिले भएको भन्ने कुरा समाचारमा लेखेको थिए । भुतपुर्व खेलाडी मञ्चको पनि दुई दशक पुरा भएको कारण मैले मञ्चको बारेमा समेत लेखे ।
मञ्चको स्थापना २०५८ साल बैशाख ८ गते भएको रहेछ । मञ्चले स्थापनाको अवसरमा के गर्ने भनेर सोचिरहँदा म्याराथन गर्ने योजना बुनेको रहेछ ।
२०५८ साल फागुन ७ गते प्रजातन्त्र दिवसको अवसरमा मञ्चले प्रथम पोखरा म्याराथन आयोजना गरेको रहेछ । त्यतिबेला २६ जनाको सहभागिता थियो ।
अहिले म्याराथन पनि दुई दशक पुग्नुपर्ने तर विचमा समस्या आएपछि ३ वर्ष म्याराथन हुन सकेन । २०६९ सालदेखि२०७१ सालसम्म
शनिबार १६ औं संस्करणको म्याराथनमा केन्याबाट सहभागि जनाएका २ धावक प्रथम र द्धितीय हुन पुगे ।
उनीहरुले पोखरा म्याराथनमा किर्तिमानी कायम गर्न सफल समेत भए । केन्याली धावक अनुभवी भएकाले म्याराथनमा सहभागि अन्य धावकको थेरापी समेत गरिदिएका थिए ।
थेरापी गरिरहेकै स्थानबाट म अनि पोखरामा खेलकुदमा कलम चलाउने बरिष्ठ अर्का पत्रकार दाजु भएर उनलाई बोलइयो । किर्तिमानी कायम गरेकाले हामीले उनलाई अनुभव मात्रै सोध्यौँ ।
धेरै लामो कुरा गरिएन । उनले अनुभव सुनाएपछि धन्यवाद भनेका थियौँ । मौसम नखुलेकाले प्रकृतिको बारेमा सोध्ने कष्ट चाँहि गरिन ।
त्यसपछि प्रथम भएका केन्याली धावक स्टेफन कोसगेईले त्यतिमात्रै ? भन्दै पोखराको खुलेर प्रशंसा गर्न थाले । पोखराको मौसम खुलेको थिएन । तरपनि उनले प्रशंसा गरे यहाँको वातावरणको ।
‘पोखराको वातावरण निकै स्वच्छ रहेछ । म पहिलो पटक नेपाल आएको हुँ । निकै स्वस्च्छ वातावरणमा दौडिन पायौँ । यो सामान्य कुरा होइन’ उनको त्यो कुरा सुनेपछि मनमनै भने,‘कास आज पोखराको मौसम खुलेको भए ।’
पोखराको बयान जतिगरेपनि सकिदैन । मौसम खुलेको भए ति धावकले कति कुरा भन्ने थिए । माछापुच्छे्र खुलेको भए क्या ! दामी देखिन्थ्यो ।
हुन पनि पोखरा म्याराथनलाई यहाँको प्रकृतिको पनि साथ छ । कुनै पनि धावकले बजार,ताल, गुफा, मठमन्दीर, गुम्बा,चर्च, मस्जीद, हरियाली सबै एकै ठाउँमा पाउँदैनन् ।
जुन कुरा पोखरामा पाइन्छ त्यो कुरा अन्त कतैपनि पाइदैन । २६ जनाबाट सुरु भएको यो म्याराथन आज अन्तराष्ट्रिय म्याराथनको रुपमा परिचित भइसकेको छ ।
तर विडम्बना यस्ले जुन स्तरको साथ र सहयोग पाउनुपर्ने हो राज्यबाट त्यति साथ नपाएको अनुभुति भने भएको छ । सुरुवात देखि नै सडक सुरक्षा मुख्य चुनौतिको रुपमा रहेको यो म्याराथनमा नेपाल प्रहरी, ट्राफिक प्रहरी, स्थानीय संघ संस्थाको सानो सहयोगले धावक दौडने क्रममा केहि बेर सवारी साधन रोक्न सफल भएको छ ।
पोखरामा सडक सुरक्षाबाट धावकहरु पनि सन्तुष्टि नै देखिए । स्टेफनले प्रहरीले सवारी रोकेको देखेर निकै खुसी भए । ‘यहाँको मौसम निकै राम्रो रहेछ ।
यस्तो प्रदुषण रहित वातावरण पाउन मुस्किल छ’ उनले भने,‘धुलो धुँवा मैले देखिनक, मौसम चाँहि अलि खुलेन ।’ हिमालको हेर्दै दौडिने मज्जा भने उनले लिन पाएनन् ।
पोखराको म्याराथन जस्तो अन्य शहरमा सायदै देख्न पाइदैन । ‘सडकमा दौडदैँ गर्दा सवारी रोकिएको थियो । यहाँको प्रहरीले सबै सवारी रोकेर सुरक्षा दिएको देख्दा निकै खुसी लाग्यो’ उनले भने,‘म नेपालमा पहिलो पटक आएको हुँ । यो म्याराथन हुने शहर निकै गज्जब लाग्यो ।’
उनीमात्र होइनन् महिला तर्फ लगातार दोस्रो वर्ष समेत विजेत बनेकी बनेकी राजपुरा प्रस्याँईले पनि सडक सुरक्षा व्यवस्थित नै भएको सुनाईन् । उनले दौडनेक्रममा सवारी बाधक नबनेको बताइन् । ‘सडक व्यवस्थापन निकै राम्रो थियो । हामीलाई समस्या केहि पनि भएन’ उनले भनिन् ।
केन्याका धावक स्टेफन कोसगेईले २ घण्टा १९ मिनेट ४३ सेकेन्डमा निर्धारित ४२.१९५ किलोमिटको दुरी पार गर्दै नयाँ किर्तिमानी राखेका हुन् । यो पोखरा म्याराथनकै सबैभन्दा छोटो समयमा पार गरिएको समय हो ।
यस्तै २ मिनेट पछि परेका केन्याकै सिमिओन केप्लागातोले २ घण्टा २१ मिनेट ३ सेकेन्डमा दुरी पार गर्दै दोस्रो स्थान हासिल गरे । उनीहरुले छैटौं संस्करणमा बनेको २ घण्टा २५ मिनेट ०१ सकेन्डको किर्तिमानी एक दशकमा तोडिदिएका हुन् ।
आर्मीका अर्जुन कुमार बस्नेतले राखेको किर्तिमानी भंग गर्दै स्टेफनले नयाँ किर्तिमानी कायम गरे । अब पोखरा म्याराथनले अन्तराष्ट्रिय स्वरुप लिइसकेको छ । अब भनेको यसलाई अन्तराष्ट्रिय म्याराथन एसोसिएसन (एम्स) संग जोड्न जरुरी छ । जसका लागि सडक सुरक्षा र पुरस्कार राशीमा केहि वृद्धि हुन आवस्यक रहेको छ ।
(तस्वीर ः लोकेन्द्र मानन्धर)
प्रतिक्रिया लेख्नुहोस्:-